Quy định giao dịch khi tham gia vào bất kỳ một thị trường hay sàn giao dịch nào là điều cực kỳ quan trọng , nắm rõ “luật chơi” hay những quy định riêng của nó là điều tất yếu. Và đương nhiên khi bạn tham gia vào thì bạn phải tuân thủ, bằng không bạn sẽ sớm out.
Tương tự như trong một trận đấu, nếu muốn chiến thắng ngoài kỹ năng, kinh nghiệm, tâm lý, hiểu đối thủ thì hiểu rõ “Luật chơi” mới giúp chúng ta thành công.
Ở Việt Nam hiện tại có 3 sàn giao dịch: Sàn giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh (HOSE), Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) và sàn UPCOM.
Lưu ý: UPCOM viết tắt của Unlisted Public Company Market. Là nơi giao dịch cho những công ty đại chúng chưa niêm yết và thông tin của doanh nghiệp không được cung cấp đầy đủ (báo cáo tài chính) như công ty đã niêm yết.
# “Luật ” tại 3 sàn: HOSE, HNX và UPCOM
Với mỗi sàn giao dịch sẽ có những quy định khác nhau mà chúng ta những nhà đầu tư tham gia vào cần phải nắm rõ để không để xảy ra những điều không đáng có trong giao dịch.
1.Thời gian giao dịch
Các sàn mở cửa vào các ngày làm việc trong tuần từ thứ 2 đến thứ 6 (trừ lễ tết).
Thời gian giao dịch trong ngày từ 9:00 sáng đến 3 giờ chiều. Trong đó có khoảng thời gian nghỉ trưa từ 11:30 sáng đến 1:00 chiều.
2. Quy định giao dịch HOSE
- Đơn vị giao dịch: 10 cổ phiếu
- Biên độ dao động: +- 7% giá tham chiếu.
- Giá tham chiếu: Giá đóng cửa của phiên giao dịch gần nhất trước đó.
- Thời gian giao dịch
| Phương thức giao dịch | Giờ giao dịch |
| Khớp lệnh định kỳ 1 (ATO) | 9h00′-9h15′ |
| Khớp lệnh liên tục | 9h15′-11h30′ |
| Nghỉ trưa | 11h30′-13h00′ |
| Khớp lệnh liên tục | 13h00′-14h30′ |
| Khớp lệnh định kỳ 2 (ATC) | 14h30′-14h45′ |
3. Quy định giao dịch tại HNX
- Đơn vị dao dịch: 100 cổ phiếu
- Biên độ dao động: +- 10%
- Giá tham chiếu: Giá đóng cửa tại phiên giao dịch gần nhất trước đó NHƯNG giá đóng cửa là mức giá thực hiện tại lần khớp cuối cùng trong ngày giao dịch ( không tính các lệnh khớp sau giờ 14h45′-15h00′).
- Thời gian giao dịch
| Phương thức khớp lệnh | Giờ giao dịch |
| Khớp lệnh liên tục 1 | 9h00′-11h30′ |
| Nghỉ trưa | 11h30′-13h00′ |
| Khớp lệnh liên tục 2 | 13h00′-14h30′ |
| Khớp lệnh định kỳ đóng cửa ATC | 14h30′-14h45′ |
| Sau giờ (PLO) | 14h45′-15h00′ |
4. Quy định giao dịch UPCOM
- Đơn vị giao dịch: 100 cổ phiếu
- Biên độ dao động: +- 15% giá tham chiếu
- Giá tham chiếu: là giá bình quân gia quyền của các giá giao dịch thực hiện tại phiên khớp lệnh liên tục của phiên giao dịch gần nhất trước đó.
| Phương thức giao dịch | Giờ giao dịch |
| Khớp lệnh liên tục 1 và Thỏa thuận | 9h00′ đến 11h30′ |
| Nghỉ trưa | 11h30′ đến 13h00′ |
| Khớp lệnh liên tục 2 và Thỏa Thuận | 13h00′-15h00′ |
# Mức giá và bước giá
Với mỗi mức giá khác nhau sẽ có bước giá giao dịch khác nhau, bạn nên chú ý để đặt lệnh chính xác nhé.
| Mức giá | Bước giá |
| < 10.000 đồng | 10 đồng (Ví dụ: 9.33;9.34;9.35…) |
| 10.000- 49.950 đồng | 50 đồng (Ví dụ: 24.8;24.85;24.9…) |
| >= 50.000 đồng | 100 đồng (Ví dụ: 123.2; 123.3; 123.4…) |
# Phiên khớp lệnh định kỳ – Lệnh ATO và ATC
Thời gian khớp lệnh của phiên định kỳ như sau:
- ATO: 9h-9h15
- ATC: 2h30- 2h45
Mục đích của phiên khớp lệnh định kỳ là xác định mức giá mở cửa và mức giá đóng cửa của 1 ngày giao dịch.
“Mức giá mở/đóng cửa được xác định dựa trên mức giá mà tại đó khối lượng khớp lệnh là lớn nhất”.
Các lệnh ATO (At-the-open) và ATC (At-the-close) sẽ được sử dụng trong phiên khớp lệnh định kỳ. Đây là 2 loại lệnh chỉ có khối lượng mà không có mức giá cố định, và được ưu tiên khớp trước tất cả những loại lệnh khác.
Lưu ý:
Khi bạn thực hiện mua/bán trong phiên định kỳ thì nó sẽ không khớp ngay mà phải chờ khi kết thúc 15 phút nhập lệnh.
Sau khi hết 15 phút nhập lệnh, hệ thống của sàn sẽ tổng kết lại bằng cách…
…tính tổng lũy kế khối lượng mua (theo mức giá giảm dần) và khối lượng bán (theo mức giá tăng dần).
# Phiên khớp lệnh liên tục
Đây là phiên giao dịch sôi động nhất trong phiên
Các lệnh mua/bán sẽ được khớp ngay lập tức hoặc lệnh sẽ ở trạng thái chờ chưa khớp do giá mua và bán chưa phải là giá tốt nhất sau khi nhập vào hệ thống. Loại lệnh được sử dụng nhiều nhất là lệnh LO ( limited order hay còn gọi là lệnh giới hạn).
Lệnh LO là lệnh yêu cầu mua hoặc bán tại 1 mức giá xác định (mức giá bạn đặt) hoặc TỐT HƠN.
Ví dụ:
Cổ phiếu BCE đang có dư bán tại mức giá 1 là 9.22 với khối lượng 3.420 cổ phiếu (viết tắt là 3,42 trên bảng giá).
Trường hợp 1: Bạn đặt mua tại mức giá 9.20 với khối lượng mua 1.200 cổ phiếu thì lệnh của bạn vẫn nằm ở trạng thái chờ và chưa khớp lệnh cho đến khi có ai đó chấp nhận bán về giá 9.2 thì lệnh mua của bạn mới khớp (trường hợp này người bán chấp nhận bán thấp).
Trường hợp 2: Bạn chấp nhận mua ở giá 9.24, mức giá bán 1 là 9.22 được hiểu là TỐT HƠN so với yêu cầu của bạn.
Khi đó, lệnh mua – bán sẽ ngay lập tức được khớp. Bạn sẽ khớp được 1.200 cổ phiếu tại mức giá 9.22 (dù bạn đặt giá LO là 9.24)
Trường hợp 3: Bạn mua ở giá 9.24 với khối lượng 5.000 cổ phiếu thì lúc này bạn sẽ khớp theo thứ tự như sau:
- Khớp 3.420 cổ phiếu giá 9.22
- Khớp 1.000 cổ phiếu giá 9.24
- Tổng khớp: 4.420 cổ và còn dư 5.000-4.420= 580 cổ phiếu nằm chờ bên mua với giá 9.24.
Lúc này BÊN MUA trên bảng giá sẽ có sự thay đổi như sau:
– Giá 1: 9.24
– KL1: 580
# Có những loại lệnh nào được sử dụng khi mua/bán?
Ngoài lệnh ATO, ATC và lệnh LO thì còn một số loại lệnh cũng được sử dụng trong phiên khớp lệnh liên tục…
…bao gồm: MP, MTL, MOK, MAK…
Có một loại lệnh rất phổ biến mà nhiều nhà đầu tư kể cả Phương rất hay sử dụng là lệnh MP
Lệnh MP- lệnh thị trường trên sàn HOSE
MP: Lệnh thị trường là lệnh mua bán ở bất cứ giá nào tại thời điểm giao dịch và có đặc điểm như sau:
- Bên mua chấp nhận mua với bất cứ giá nào
- Bên bán chấp nhận bán với bất cứ giá nào
- Được sử dụng trong phiên giao dịch liên tục
- Không có lệnh đối ứng (nghĩa là rao bán mà không có ai mua, muốn mua mà không ai bán) => Lệnh bị hủy
- Khối lượng MP còn thì chuyển sang lệnh LO (lệnh chờ)
Trường hợp 4: Tiếp tục lấy ví dụ của BCE
MUA lệnh MP: Giả sử bạn mua 10.000 cổ phiếu BCE lệnh MP thì nó sẽ khớp hết 10.000 (3.420 giá 9.22+ 1.000 giá 9.24+ 5.760 giá 9.25)
BÁN lệnh MP: Giả sử bạn bán 10.000 cổ phiếu BCE với lệnh MP thì tương tự sẽ khớp hết 10.000 ( 10 cổ giá 9.21+ 1.750 cổ giá 9.2 +8.240 cổ giá 9.19)
Trường hợp 5: MUA/BÁN lệnh MP chỉ khớp 1 phần.
Ví dụ với trường hợp cổ phiếu ACC đang dư mua giá trần, trắng bên bán→ điều này chứng tỏ chỉ có người mua, không có người bán.
Lúc này việc đặt lệnh mua/bán sẽ có những lưu ý như sau:
- Chỉ có thể BÁN giá MP, ko thể MUA giá MP (vì sẽ thông báo lệnh không thực hiện được).
- Không thể đặt mua giá cao hơn giá 20.15 (ví dụ đặt 20.2 là hệ thống báo lệnh không hợp lệ).
Với cổ phiếu ABT nếu bạn mua MP khối lượng 5.000 cổ phiếu thì chỉ khớp tối đa 2.080 cổ ABT và còn lại 2.920 cổ sẽ chuyển sang bên mua với giá 32.15 nằm chờ.
Về cơ bản bạn chỉ cần nắm những lưu ý về lệnh MP để có thể thuần thục trong thao tác đặt lệnh để có được hiệu suất cao là được rồi.
#Lệnh thị trường trên sàn HNX: MTL, MOK, MAK
Trong phiên khớp lệnh liên tục tại sàn HNX
- Lệnh MTL: khá giống với lệnh MP ở sàn HOSE là lệnh thị trường sau khi khớp lệnh còn dư thì chuyển sang lệnh LO.
- Lệnh MOK: là lệnh thị trường nếu tất cả không khớp lệnh thì lệnh bị hủy, hoặc tất cả hoặc không.
- Lệnh MAK: là lệnh thị trường thực hiện toàn bộ, nó còn dư thì phần dư bị hủy sau khi khớp lệnh.
Lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO)
- Lệnh PLO là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa sau khi kết thúc phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa.
- Lệnh PLO chỉ được nhập vào hệ thống trong phiên giao dịch sau giờ.
- Lệnh PLO được khớp ngay khi nhập vào hệ thống nếu có lệnh đối ứng chờ sẵn. Giá thực hiện là giá đóng cửa của ngày giao dịch.
- Lệnh PLO không được phép sửa, hủy
Trong trường hợp trong phiên khớp lệnh liên tục và khớp lệnh định kỳ đóng cửa không xác định được giá thực hiện khớp lệnh, lệnh PLO sẽ không được nhập vào hệ thống.
Lưu ý đặc biệt khi giao dịch trong phiên
Không được phép hủy, sửa lệnh khi vào phiên ATO và ATC, nên các bạn phải chú ý những lệnh chờ trong phiên liên tục và muốn hủy thì nên hủy trước 2h30 phút để tránh những sai sót không đáng có.
# Thứ tự ưu tiên khớp lệnh
+ Ưu tiên về giá (Giá mua cao hơn và giá bán thấp hơn)
+ Ưu tiên về thời gian đặt lệnh
Theo Phương, nếu bạn là nhà đầu tư mới, bạn chỉ cần hiểu và biết cách sử dụng 3 loại lệnh: ATO, ATC,LO và MP là đủ.
Đây là tất tần tật những “luật chơi” mà bạn một người mới, hay thậm chí có kinh nghiệm cũng nên nằm lòng để có thể vững vàng tinh thần, tâm lý và kỹ năng đầu tư thành công.
Bạn đã sẵn sàng cho giao dịch đầu tiên của mình chưa? Bạn còn điều gì thắc mắc hãy comment bên dưới, Phương sẽ trả lời giúp bạn…
… Và đừng quên chia sẻ bài viết này đến bạn bè của bạn nhé.
Bước tiếp theo cần thiết để bắt đầu hành trình đầu tư:
# 5 điều người mới cần biết nếu muốn đầu tư chứng khoán thành công
# Hứớng dẫn chi tiết cách sử dụng bảng giá chứng khoán hiệu quả
